SCADA

NEDİR

SCADA, bir nesneye ilişkin bilgilerin toplanması, işlenmesi, görüntülenmesi, arşivlenmesi (izlenmesi) veya yönetilmesine yönelik sistemlerin geliştirilmesi veya gerçek zamanlı çalışmasının sağlanması için tasarlanmış bir yazılım paketidir.

SCADA, çevresel izleme sisteminin, bilimsel deneyin, bina otomasyonunun vb. bir parçası olabilmektedir. Sevk görevlisi kontrolü ve veri toplama, hayati ve kritik alanlardaki karmaşık dinamik sistemlerin (süreçlerin) güvenlik ve güvenilirlik açısından otomatik kontrolünün ana yöntemidir ve günümüzde en umut verici yöntemdir. Sanayi ve enerji, ulaştırma, uzay ve askeri alanlarda ve çeşitli devlet kurumlarında büyük otomatik sistemlerin kurulması sevk kontrolü ilkelerine dayanmaktadır.

Böylece ekonominin tüm sektörlerinde, teknolojik süreçler üzerinde operatörün kontrolünün gerçek zamanlı olarak sağlanmasının gerekli olduğu SCADA sistemleri kullanılmaktadır. Bu yazılım bilgisayarlara ve denetleyicilere yüklenir ve nesneyle iletişim kurmak için I/O sürücülerini veya OPC/DDE sunucularını kullanır.

Neden gereklidir

SCADA sistemleri aşağıdaki görevleri halletmektedir:

Sürücüler aracılığıyla "site iletişim cihazlarıyla" (yani endüstriyel denetleyiciler ve I/O kartlarıyla) gerçek zamanlı veri alışverişi yapılması.
Bilginin gerçek zamanlı olarak işlenmesi.
Mantıksal denetleme.
Bilgilerin monitör ekranında insanlar için uygun ve anlaşılır bir biçimde görüntülenmesi.
Teknolojik bilgilerle, gerçek zamanlı bir veritabanı işletilmesi.
Alarm sinyali ve alarm mesajı yönetimi.
Süreç ilerleme raporlarının hazırlanması ve oluşturulması.
SCADA bilgisayarları arasında ağ etkileşiminin uygulanması.
Dış uygulamalarla (Veritabanı yönetim sistemi, elektronik tablolar, kelime işlemciler vb.) iletişimin sağlanması. Kurumsal yönetim sisteminde bu tür uygulamalar çoğunlukla MES düzeyinde sınıflandırılan uygulamalardır.

Ana bileşenler

SCADA aşağıdaki alt sistemleri içeren açık kaynaklı bir sistemdir:

Sürücüler veya I/O sunucuları, endüstriyel denetleyiciler, sayaçlar, analog-dijital dönüştürücüler ve diğer bilgi giriş/çıkış cihazlarıyla SCADA iletişimini sağlayan programlardır.
Gerçek zamanlı sistem, öncelikleri dikkate alarak belirli bir zaman döngüsü içerisinde veri işlemeyi sağlayan bir programdır.
İnsan-makine arayüzü (HMI, İngilizce Human Machine Interface), bir sürecin ilerleyişi hakkında verileri bir insan operatöre sunan, operatörün süreci kontrol etmesine ve yönetmesine olanak tanıyan bir araçtır. İnsan-makine arayüzü geliştirmeye yönelik editör programı.
Mantıksal denetleme sistemi, bir SCADA sisteminde özel mantıksal denetleme programlarının (scriptlerin) yürütülmesini sağlayan bir programdır. Geliştirilmeleri için bir dizi editör.
Gerçek zamanlı veritabanı, işlem geçmişini gerçek zamanlı olarak kaydeden bir programdır.
Alarm yönetim sistemi, proses olaylarının otomatik olarak izlenmesini, normal, uyarı veya acil durum olarak sınıflandırılmasının yanı sıra olayların bir operatör veya bilgisayar tarafından işlenmesini sağlayan bir programdır.
Rapor oluşturucu, teknolojik olaylara ilişkin özel raporlar oluşturmanıza olanak sağlayan bir programdır. Geliştirilmeleri için bir dizi editör.
Harici arayüzler SCADA ve diğer uygulamalar arasında veri alışverişi için standart arayüzlerdir. Genellikle OPC, DDE, ODBC, DLL vb. şeklindedir.

Özellikler ve artılar

Modern sevk sistemlerinde denetleme sürecinin özellikleri:

SCADA süreci, bir kişinin (operatör, sevk görevlisi) bulunmasının gerekli olduğu sistemlerde kullanılır;
SCADA süreci, herhangi bir yanlış etkinin denetleme nesnesinin arızalanmasına (kaybına) ve hatta felaket sonuçlarına yol açabileceği sistemler için geliştirilmiştir;
Operatörün genel olarak sistemin kontrolünde genel sorumluluğu vardır ve normal koşullar altında optimum performansı elde etmek için yalnızca ara sıra parametrelerin ayarlanması gerekir;
Operatörün denetim sürecine aktif katılımı nadiren ve öngörülemeyen zamanlarda, genellikle kritik olaylar durumunda (arızalar, acil durumlar vb.) meydana gelir;
Kritik durumlarda operatör eylemlerinin süresi kesinlikle sınırlandırılabilir (birkaç dakika, hatta saniye)